7. Continuïteit

In dit hoofdstuk kijken we zowel terug als vooruit op de voor het Alfa-college relevante onder-werpen in relatie tot de continuïteit. Aan bod zullen komen de verwachte ontwikkelingen op het gebied van (bekostigde) studentenaantallen, personele bezetting, huisvesting en op het gebied van investeringen. Weergegeven zal worden welke impact deze ontwikkelingen zullen hebben op onze meerjarenbalans en de staat van baten en lasten alsmede op de financiële kengetallen. Tevens kijken we in dit hoofdstuk vooruit naar onze belangrijkste risico’s en onzekerheden en hoe we ons risicobeheersings- en controlesysteem daarop hebben afgestemd.

Ontwikkeling studentenaantallen
In onderstaande tabel is de verwachte ontwikkeling van het aantal ongewogen bekostigde studenten in de beroepsopleidingen in de periode 2022 tot en met 2025 weergegeven. De aantallen 2022 zijn gebaseerd op de ontvangen terugmelding bekostigingsgegevens vanuit het Ministerie van OC&W d.d. 13 maart 2023 met kenmerk 2023/2/21970824. De prognoses voor de jaren na 2022 zijn bepaald op grond van de referentieraming MBO.

In het Geïntegreerd Jaardocument 2021 is reeds aangegeven dat de verwachting was dat de daling van het aantal studenten in het beroepsonderwijs in 2022 zich zou voortzetten. We gingen uit van een daling van 2,29% in 2022. Dit is in werkelijkheid -/- 3,76% geworden. De verwachting is dat een daling van het aantal studenten de komende jaren op basis van de demografische ontwikkelingen verder zal toenemen tot een afname van -4,79% in 2025 ten opzichte van 2022. 

Voor het vavo is het lastiger om de verwachte ontwikkeling van de studentenaantallen vast te stellen. Veel van de studenten komen voor een traject van een jaar of korter. Op de instroom van studenten in deze trajecten hebben we weinig invloed. De instroom in de vavo-opleidingen wordt voor een belangrijk deel bepaald door de examenresultaten in het reguliere vo. De verwachting is dat de studentenaantallen vavo de komende jaren stabiel zullen blijven. 

Voor Educatie geldt dat we voor het reguliere aanbod voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van de inkoop door gemeenten. In 2022 is er een nieuwe overeenkomst gesloten met de arbeidsmarktregio Groningen. Deze kent een looptijd van 4 jaar. Voor de arbeidsmarktregio Drenthe is ook een overeenkomst getekend welke na 2024 afloopt.

Daarnaast zijn er de inburgeringstrajecten die door de studenten zelf worden ingekocht wanneer het de oude Wet Inburgering betreft (Wet Inburgering 2013). In 2022 hebben toch nog een groter aantal inburgeraars zich aangemeld dan verwacht voor de oude Wet Inburgering 2013. Het wordt wel verwacht dat dit aantal inburgeraars in 2023 weer zal gaan dalen.

Inburgeraars die inburgeringsplichtig zijn vanaf 1 januari 2022 vallen onder een nieuw inburgeringsstelsel namelijk de Wet Inburgering 2021. De gemeente gaat inburgeringsplichtige inburgeraars begeleiden. Gemeenten begeleiden ook gezinsmigranten en overige migranten. Deze tweede groep deelnemers betaalt bij ons hun inburgeringstraject zelf. Er zijn drie nieuwe leerroutes om in te burgeren: de B1-route, de onderwijsroute en de zelfredzaamheidroute. In Hardenberg is een overeenkomst getekend met gemeenten voor de B1- en zelfredzaamheids-route. Hierbij wordt een stijgend aantal inburgeraars verwacht.

Het Alfa-college en het Noorderpoort willen het opleidingsaanbod Educatie en Inburgering in de arbeidsmarktregio Groningen samen verder vormgeven als één aanbieder onder de naam: Regionaal Expertisecentrum Educatie & Inburgering. Organisatorisch wordt dit ondergebracht bij het Alfa-college. De streefdatum voor het onder één aansturing brengen van Educatie en Inburgering (fase 1) is 1 augustus 2023 met gefaseerde stappen voor het onder één naam aanbieden, het personeel en de bedrijfsvoering (uiterlijk 1 januari 2024). 

In de komende jaren verwachten we een positieve ontwikkeling op het gebied van Leven Lang Ontwikkelen (LLO) door de vraag vanuit het werkveld te koppelen aan zowel certificeerbare als ook niet-certificeerbare eenheden. Zo kunnen ook volwassenen, zowel werkenden als werkzoekenden, zich betekenisvol ontwikkelen door gedeelten van opleidingen te volgen.
Dit is opgenomen als belangrijk thema in de Kwaliteitsagenda 2019-2022 en wordt ook in 2023 voortgezet. Naast deze formele route willen we ook inzetten op informeel leren (bv. leren door in co-creatie met het werkveld te komen tot innovatieve oplossingen). We verwachten de komende jaren jaarlijks een toename van het aantal LLO-deelnemers. Op deze manier verwachten we de bedrijfseconomische effecten, als gevolg van de daling van het aantal bekostigde studenten, op te kunnen vangen en op die wijze de continuïteit op de lange termijn te waarborgen.

Ontwikkeling personele bezetting
In onderstaande tabel is weergegeven hoe de begrote formatie per personeelscategorie zich in 2022 tot en met 2025 ontwikkelt[1], afgezet tegen de inzet 2022. De formatie 2022 betreft de stand ultimo kalenderjaar 2022.  

[1] Het aantal fte 2022 in deze tabel wijkt af van het aantal fte opgenomen in de definitieve begroting 2022, omdat deze is bijgewerkt naar de definitieve aantallen ultimo 2022. 

De verwachting is dat de studentenaantallen de komende jaren teruglopen. We houden daarom voor zowel OP als OBP rekening met een daling van het aantal fte’s. In 2022 hebben we besloten meer fte’s in te zetten om de negatieve gevolgen van de coronapandemie op te kunnen vangen. In de prognose voor 2023 gaan we uit van een gemiddelde inzet van 1.079 fte en richting 2024 en 2025 daalt onze formatieve inzet naar respectievelijk 1.038 en 1.035 fte. Deze daling is op te vangen door natuurlijk verloop (onder andere AOW-gerechtigde leeftijd) en het gebruik van de flexibele schil vanuit onder andere de NPO-middelen. Tegelijkertijd verwachten we een behoefte aan fte’s door de LLO-ontwikkelingen. Dit is nog niet in concrete cijfers te benoemen. Om kwalitatieve en kwantitatieve fricties te voorkomen, maken organisatorische eenheden strategische personeelsplannen. Het doel hiervan is om knelpunten nu en voor de toekomst inzichtelijk te krijgen en actieplannen op te stellen om deze knelpunten te voorkomen door o.a. scholings-, wervings- en selectieactiviteiten.

Huisvesting
Het gebouw aan de Voltastraat in Hoogeveen heeft de afgelopen jaren een metamorfose ondergaan, waarbij duurzaam en circulair bouwen met hergebruik van zoveel mogelijk materialen uit het eigen gebouw het uitgangspunt was. De verbouwing is medio 2021 afgerond. Inmiddels wordt er volop bezuinigd op energie en er zijn enorm veel materialen en  een groot deel van het casco van de school hergebruikt. Het Alfa-college Hoogeveen is een SDG-House en wordt de thuisbasis voor SDG-activiteiten in de regio (SDG’s: Sustainable Development Goals of Duurzame Ontwikkelingsdoelen). 

Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuwe strategische visie op onderwijs en huisvesting in de regio Groningen. In het westen van de stad zijn plannen om in 2023 een campus voor duurzaamheid en circulariteit te ontwikkelen; de Energiehub050. Het doel is om in dit gebied de opleidingen op het gebied van techniek, duurzaamheid en circulariteit onder te brengen.

Naast de panden die in eigendom zijn van het Alfa-college wordt er ook een aantal locaties gehuurd. Enerzijds wordt hiervoor gekozen om kwalitatieve redenen. Anderzijds is dit een bewuste keuze om de te verwachten krimp voor de komende jaren te kunnen opvangen. Dit sluit aan bij de strategische koers van het Alfa-college.
De contracten worden - gezien de mogelijke fluctuatie en daling van studentenaantallen – zo veel mogelijk voor een korte periode afgesloten. Hierdoor heeft het Alfa-college een voldoende flexibele huisvestingsschil om een mogelijke daling met 10% van de huidige studenten-aantallen op te vangen (kwantitatief). Hierbij is rekening gehouden met een verwachte toename van het aantal LLO deelnemers.

Ontwikkeling Investeringen
De afgelopen jaren zijn wij als gevolg van toenemende baten steeds in staat geweest om een aantal geplande grote investeringsprojecten, onder andere de verbouw en nieuwbouw voor de locatie aan de Voltastraat in Hoogeveen, de verbouwingen aan de Admiraal de Ruyterlaan en de Kardingeweg, de vervanging van kantoor- en schoolmeubilair en audiovisuele apparatuur, met eigen middelen te financieren. Ook voor de geplande nieuwe investeringen en het groot onderhoud wordt verwacht dat deze, gezien de ontwikkeling van de liquiditeitsratio de komende jaren, uit eigen middelen gefinancierd kunnen worden.

Vanuit de meerjarenplannen houden wij rekening met investeringen voor regulier onderhoud en daaraan gerelateerde duurzaamheidsverbeteringen, vervanging van kantoor- en school-meubilair en audiovisuele apparatuur. Tevens zijn de investeringen voor de verlenging van de gebruikshorizon van onze locatie aan de Kluiverboom opgenomen. De hieraan gekoppelde investeringen zijn gepland in 2023 en 2024. Aan dit budget zijn tevens de geplande investeringen ten aanzien van de Energiehub050 toegevoegd. 

Toelichting op significante afwijkingen op de geprognosticeerde balans:

• 1.1.2 Materiële vaste activa: Stijging in 2023 heeft te maken met de geplande investeringen in duurzaamheid en investeringen vanuit planvorming vanuit het onderwijs. De verwachting is dat vanaf 2024 een daling inzet, doordat de reguliere afschrijvingen groter zijn dan de geplande investeringen.
• 1.1.3 Financiële vaste activa: gestage daling als gevolg van kapitaalterugstortingen vanuit de deelneming LOC+.
• 1.2.3 Vorderingen: De vorderingen nemen in 2023 af ten opzichte van 2022. Dit wordt veroorzaakt door een incidentele vordering in 2023 van € 5,3 mln. op het Ministerie van OC&W ten behoeve van het resultaatafhankelijke deel van de Kwaliteitsagenda 2019-2022.
• 1.2.4 Liquide middelen: de daling wordt vooral veroorzaakt door een lagere stand van de liquide middelen als gevolg van de voorgenomen investeringen en extra toegekende middelen op basis van planvorming in 2023 en verder.
• 2.1 Eigen vermogen: het eigen vermogen daalt in 2023 doordat de reserve NPO volledig is benut. Naar verwachting zal vanaf 2024 het Eigen Vermogen weer toenemen door de verwachte toekomstige positieve exploitatieresultaten.
• 2.2 Voorzieningen: de omvang van de voorzieningen stijgt na 2022 geleidelijk. Dit wordt veroorzaakt door een toename van de gemiddelde loonkosten waarmee voorzieningen worden bepaald alsmede een toename in het deelnemen aan de voorziening duurzame inzetbaarheid.
• 2.3 Langlopende schulden: De langlopende schuldpositie zal de komende jaren afnemen als gevolg van de reguliere aflossingen.
  

Staat van Baten en Lasten
De staat van baten en lasten ontwikkelt zich de komende jaren naar verwachting als volgt op grond van de eerder genoemde ontwikkelingen:

Het resultaat 2023 in bovenstaande tabel wijkt af van het begrote resultaat 2023 zoals dat in hoofdstuk 6 is opgenomen. Het hierboven gepresenteerde resultaat betreft het meest recente geprognosticeerde resultaat dat is opgenomen in de concern GPS van februari 2023. 

Toelichting op significante afwijkingen op de geprognosticeerde staat van baten en lasten:

• 3.1 Rijksbijdragen: met name de middelen vanuit de corona-enveloppe zorgen ervoor dat de rijksbijdragen in 2022 fors hoger liggen dan de jaren daarna, wanneer we deze niet meer zullen ontvangen. Ondanks dalende studentenaantallen verwachten we een stabiele ontwikkeling van de Rijksbijdrage mede omdat hierin de jaarlijkse structurele loon- en prijscompensatie is verwerkt.
• 3.2 Overheidsbijdragen / subsidies overige overheden: deze opbrengsten zullen de komende jaren naar verwachting redelijk gelijk blijven vanwege een aantal meerjarige subsidieprojecten.
• 3.3 Wettelijke college- / cursus- / examengelden: de baten voor het wettelijk cursusgeld nemen in 2023 nog toe, waarna deze de komende jaren zullen afnemen in gelijke trend met de te verwachten afnemende studentenaantallen.
• 3.4 Baten werk in opdracht van derden: mede door een verbeterde focus op LLO verwachten we dat de omzet op commerciële activiteiten de komende jaren zal toenemen.
• 4.1 Personeelslasten: In 2022 is een piek in de personele lasten waarneembaar als gevolg van de extra tijdelijke inzet in het kader van de NPO-middelen en de additionele middelen. In 2023 en verder zal het aantal reguliere fte’s verder dalen door het verdwijnen van de NPO-middelen en de verwachte daling van het aantal studenten. 
• 4.2 Afschrijvingen: de afschrijvingslasten laten de komende jaren een afnemend verloop zien. De geplande investeringen in, met name, 2023 betreffen voornamelijk investeringen in gebouwen en terreinen met een lange afschrijvingsduur. 
• 4.3 Huisvestingslasten: De huisvestingslasten zullen vanaf 2023 toenemen ten opzichte van 2022. Deze toename is volledig toe te schijven aan de toegenomen energielasten.
• 4.4 Overige lasten: de overige lasten zullen vanaf 2023 naar verwachting weer gaan toenemen. In 2022 golden er ten dele nog restricties ten aanzien van bijvoorbeeld excursies en reizen, waardoor er eveneens minder kosten zijn gemaakt. In 2023 wordt dit weer volledig uitgevoerd en nemen de kosten navenant toe.
• 6. Financiële baten en lasten: De daling van de lasten is een direct gevolg van de jaarlijkse aflossing op de leningenportefeuille wat leidt tot lagere rentelasten.

Ontwikkeling financiële kengetallen
Het Alfa-college hanteert voor zijn kengetallen, naast de door de Onderwijsinspectie gehanteerde signaleringswaarden, eigen interne onder- en bovengrenzen en normen voor de financiële kengetallen. De ontwikkeling van de relevante financiële kengetallen voor de jaren 2023 t/m 2025, inclusief de onder- en bovengrenzen, de normen en signaleringswaarden van OCW, is als volgt:

Het Alfa-college heeft in 2022 een ratio eigen vermogen van 0,67 en een bovenmatig eigen vermogen van € 0,00. Ook voor de komende jaren is zichtbaar dat het Alfa-college geen bovenmatig eigen vermogen zal hebben.

De solvabiliteit loopt de komende jaren gestaag op. Dit heeft voornamelijk te maken met de verwachte daling van de studentenaantallen waardoor de kosten (voornamelijk personeel) zullen afnemen. De daling van de Rijksbijdrage zal, door de T-2 financiering, echter later ingezet worden, waardoor naar verwachting de komende jaren een positief exploitatie-resultaat behaald zal worden en daarmee de solvabiliteit zal toenemen.

De rentabiliteit is in 2023 negatief door een negatief verwacht resultaat. De verwachting is dat we de komende jaren boven de signaleringswaarde OCW uitkomen.

De liquiditeit zal de komende jaren afnemen tot 1,0. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de geplande investeringen. De liquiditeit blijft stabiel rond de normwaarde en ruim boven de signaleringswaarde.

Het Alfa-college zal de komende jaren voldoende liquide middelen tot haar beschikking hebben om te voldoen aan de signaleringswaarde OCW.

Met de huisvestingsratio geven we aan welk deel van de totale lasten betrekking heeft op huisvesting. Onze huisvestingsratio laat op de lange termijn een stabiele ontwikkeling zien en ligt ruim onder de signaleringswaarde.  

Rapportage toezichthoudend orgaan
De Raad van Toezicht wordt steeds door het College van Bestuur betrokken bij majeure beleidsvraagstukken. Alle relevante plannings- en verantwoordingsdocumenten worden cf. statuten aan de Raad van Toezicht voorgelegd ter goedkeuring. Mochten zich los daarvan financieringsvraagstukken voordoen, dan worden die ook door het college aan de raad ter goedkeuring voorgelegd. Daarnaast wordt de Raad van Toezicht bij grote onderwerpen ook, waar nodig, in de beleidsvoorbereidende fase betrokken door het College van Bestuur.

De audit- en onderwijscommissie van de Raad van Toezicht zijn in dit opzicht ook belangrijk. In hun vergaderingen is er gelegenheid om in aanwezigheid van deskundigen uit de organisatie inhoudelijk in te gaan op de voor deze commissies relevante onderwerpen. Onderwerpen kunnen er inhoudelijk worden voorbesproken en indien gewenst voorzien van een advies van de desbetreffende commissie aan de Raad van Toezicht worden voorgelegd. Dat geldt bv. voor de financiële plan- en verantwoordingsdocumenten die eerst in de auditcommissie aan de orde komen alvorens zij in de Raad van Toezicht worden besproken. Enkele andere onder-werpen die langs deze lijn besproken worden zijn: de realisatie Kwaliteitsagenda en het effect van het coronavirus op de studenten, de medewerkers, de organisatie en de regio. In 2021 zijn we gestart met themagesprekken over relevante onderwerpen, dit is in 2022 voorgezet. Denk hierbij aan thema’s als de Energiehub050 en governance-vraagstukken.

Informatiebeveiliging en privacy
Cybersecurity-aanvallen blijven het dreigingslandschap domineren. Wij zijn ons goed bewust hoe waardevol (persoons)gegevens zijn en hoe groot daarmee de aantrekkelijkheid van deze gegevens voor criminelen is. Het Alfa-college heeft dan ook vanuit informatiemanagement en IT continu aandacht voor het behouden en verhogen van de weerbaarheid ten aanzien van aanvallen op de informatievoorziening. 

Informatiebeveiliging
Binnen het gehele domein Informatie Beveiliging en Privacy(IBP) worden aanvullende maatregelen genomen en bestaande maatregelen verbeterd om de risico's op het gebied van Informatiebeveiliging en Privacy te mitigeren. Deze maatregelen zijn beschreven in het verbeterregister, het jaarplan en de roadmap van IBP, zodat we continu kunnen anticiperen op nieuwe situaties en verbeteringen kunnen doorvoeren.

Privacy (AVG)
Wij vinden het van groot belang dat we zorgvuldig omgaan met de persoonsgegevens van studenten en medewerkers. Dit betekent o.a. dat onze medewerkers goed geïnformeerd en getraind zijn ten aanzien van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). 
Algemene informatie over de AVG, beleidsstukken en protocollen zijn voor medewerkers en studenten beschikbaar op de Privacy-AVG-omgeving op het Intranet van het Alfa-college. 

Diverse trainingen zijn beschikbaar:

• Algemene AVG-trainingen voor (nieuwe) medewerkers;
• Specifieke trainingen voor teams;
• Intensieve trainingen die ingaan op de inbedding van IBP in onze processen.

In 2022 zijn de volgende verbeteringen vanuit het verbeterregister en het jaarplan IBP opgepakt:

• Het uitvoeren van risicoanalyses ten aanzien van IBP;
• Het deelnemen aan het NBA-toetsingskader Informatiebeveiliging in het kader van de PDCA-cyclus. De bevindingen die daaruit voortkomen vormen input voor het verbeterregister en het jaarplan IBP 2023; 
• Het toetsen van de verwerkingen van persoonsgegevens op actualiteit;
• Het toetsen van verwerkersovereenkomsten op actualiteit en op de doorgifte van persoonsgegevens buiten de EER;
• Het uitvoeren van DPIA’s (Data Protection Impact Assessment) op alle nieuwe of gewijzigde informatiesystemen;
• Het controleren en actualiseren van de autorisatiematrix;
• Het aanscherpen en controleren van het proces van autorisatiebeheer;
• Het implementeren van MFA voor studenten en medewerkers;
• Het beoordelen van informatiebeveiligingsincidenten en datalekken en het waar nodig aanscherpen van technische en organisatorische maatregelen;
• Het actualiseren van de continuïteitsprocessen:
  - Incidentmanagement;   
  - Changemanagement;   
  - Servicelevelmanagement;   
  - Business continuity management en crisismanagement.   
• Het verbeteren van de mogelijkheden en het gebruik van logging en monitoring binnen de ict-infrastructuur en de applicaties;
• Het beschrijven van de stappen die nodig zijn om de IBP-Governance  te actualiseren door gebruik te maken van het Three Lines model;
• Het implementeren van bewaar- en vernietigingstermijnen door het inrichten van deze functionaliteit binnen (nieuwe) applicaties en door kennis en bewustwording te vergroten;
• Het beschrijven van een plan met concrete activiteiten ten behoeve van IBP-Awareness. Eén van de belangrijkste activiteiten is de implementatie van een E-learning-omgeving voor IBP-awareness-activiteiten.